Сису е фински поим што ја опишува способноста на поединецот да ги надмине своите граници кога се соочува со предизвици и да продолжи напред и покрај сите изгледи. Овој концепт, длабоко вкоренет во финската култура, го опишува внатрешниот напор што луѓето го вложуваат во моменти на екстремен стрес и тешкотии.
Финците го сметаат сису за нивен етнички симбол, суштинска вредност што ја дефинира нивната нација заедно со сауната и композиторот Сибелиус. Концептот на сису беше клучен во отпорот против советската инвазија за време на Зимската војна (1939-1940) и се смета за социјален елемент што ја зацврстил финската нација по стекнувањето независност од Русија во 1917 година.
Иако терминот нема директен превод на други јазици, суштината на сису може да се спореди со упорност, истрајност, волја и ментална цврстина – но со една важна разлика. Како што вели финската истражувачка на сису, Емилија Елизабет Лахти, сису не е само одлика на карактерот, туку посебен капацитет што се појавува кога човекот е на раб на своите граници и нема друг избор освен да продолжи.
Истражувањето на Лахти, кое опфатило повеќе од 500 Финци, ја дефинира сису преку три основни компоненти:
Исклучителна упорност – Способноста да се надминат сопствените ментални и физички граници во тешки ситуации, со црпење на внатрешните резерви на сила. Финците го опишуваат сису како „непредавање дури и кога пречките изгледаат непремостливи“.
Акционен начин на размислување – Сису не е само пасивна трпеливост, туку активен избор да се дејствува, дури и кога неуспехот изгледа неизбежен. Тоа е доверба во сопствените способности и храброст да се продолжи напред и покрај сите шанси.
Латентна моќ – Сису е потенцијал што лежи во секој човек, но се активира само во екстремни околности. Кога ќе се појави, тоа изгледа „речиси магично“ – моќ да се направи невозможното.
Иако упорноста е позитивна особина, постојат моменти кога најдобриот избор е да се откажете и да продолжите понатаму. Истражување од 2022 година (Хентонен и соработници) идентификувало дека покрај „корисниот сису“, постои и „штетен сису“, кој може да предизвика негативни последици.
Луѓето со преголема доза на сису може да станат опседнати со упорноста и да ги игнорираат предупредувањата на телото и умот, доведувајќи се до ментален и физички замор. Во истражувањето, „штетниот сису“ бил поврзан со зголемени нивоа на стрес, депресивни симптоми и намалена благосостојба. Од друга страна, „корисниот сису“ бил поврзан со ментална цврстина, самодоверба и добро психолошко здравје.
Иако сису е специфично фински термин, неговата суштина не е уникатно финска. Концептот може да се најде во различни култури, бидејќи луѓето од целиот свет се соочуваат со ситуации што ги тераат да ги надминат своите граници.
Сису е она што нè тера да продолжиме кога мислиме дека сме достигнале крај. Тој е дел од човечката природа, но како и секоја добра работа, мора да се користи со умереност. Бидејќи, понекогаш, знаењето кога да се откажете е исто толку важно како и знаењето кога да истраете.
