Деменција: Што ја зголемува веројатноста за рана појава и како да се заштитиме?

Деменцијата е болест која влијае врз памтењето, однесувањето и способноста за секојдневно функционирање. 

Photo by Kindel Media

Според проценките, до 2050 година, дури 115 милиони луѓе низ светот ќе живеат со деменција. Иако ризикот расте со возраста, деменцијата може да се појави и кај помлади лица.

Што е „млада деменција“?

„Млада деменција“ е деменција која се појавува пред 65-та година. Денес, околу 3,9 милиони луѓе во светот се соочуваат со оваа состојба. Добрата вест е што само 5-10% од случаите се должат на генетиката, а поголемиот дел од ризикот е поврзан со начинот на живот. Тоа значи дека постојат работи што можеме да ги направиме уште сега за да го намалиме ризикот понатаму.

Научниците ги анализирале податоците од над 500.000 испитаници во студија објавена во Journal of the American Medical Association, за да ги откријат факторите кои го зголемуваат ризикот од млада деменција. 

Еве ги четирите главни фактори што треба да ги имаме предвид:

Социјална изолација

  • Што открила студијата: Лицата кои се гледале со семејството и пријателите поретко од еднаш месечно имале поголем ризик за развој на млада деменција.

  • Зошто е важно: Социјалните врски се клучни за доброто ментално и физичко здравје, а осаменоста е поврзана со зголемен стрес и воспалителни процеси.
  • Што можеме да направиме:
    • Организирајте редовни средби со блиските.
    • Вклучете се во групни активности или хоби–клубови.
    • Одржувајте контакт (телефонски или онлајн) со пријателите и семејството.

Сериозен недостаток на витамин Д

  • Што покажала студијата: Испитаниците со многу ниско ниво на витамин Д (под 10 ng/mL) имале поголем ризик за млада деменција.

  • Зошто е важно: Витаминот Д е клучен за здравјето на коските, имунитетот и поддршка на нормалната функција на мозокот. Претходни истражувања покажале дека соодветни нивоа на овој витамин можат да го намалат ризикот од деменција и кај повозрасните.
  • Што можеме да направиме:
    • Проверете ги вашите нивоа на витамин Д со крвен тест.
    • Додајте во исхраната храна богата со витамин Д (риба, јајца, млеко).
    • Размислете за земање додатоци, но консултирајте се со лекар.

Слаб стисок на раката

  • Што открила студијата: Лицата со поцврст стисок на раката имале понизок ризик од млада деменција во споредба со оние кои имале послаб стисок.

  • Зошто е важно: Физичката сила, особено стисокот на раката, често е поврзана со општото здравје и когнитивната функција.
  • Што можеме да направиме:
    • Вежби со тежини или еластични ленти за подобрување на мускулната сила.
    • Редовно вежбање со предмети (на пример, отворање тегли, употреба на топка за стискање) за зацврстување на подлактицата.
    • Изведувајте активности како кревање тегови, склекови, влечење и слични вежби

Консумирање алкохол

  • Што покажала студијата: Лицата со дијагностицирано нарушување поврзано со алкохол имале поголем ризик од млада деменција. Сепак, умерената консумација на алкохол била поврзана со понизок ризик отколку целосното апстинирање.

  • Зошто е важно да бидеме претпазливи: Други истражувања покажуваат дека алкохолот е поврзан со зголемен ризик за деменција и други заболувања, па претераното пиење може да биде опасно.
  • Што можеме да направиме:
    • Ако пиете, ограничете се на помали количества алкохол и избегнувајте пијалаци богати со шеќер.
    • Пијте порано во текот на денот за да го зачувате квалитетот на сонот.
    • Побарајте стручна помош доколку имате проблеми со прекумерно консумирање алкохол.

Други ризични фактори

Студијата забележува и други фактори како дијабетес, мозочен удар, срцеви заболувања и депресија — состојби кои, кога постојат, дополнително го зголемуваат ризикот од млада деменција. Токму затоа, усвојувањето на здрави навики е уште поважно за луѓето со вакви состојби.

Иако деменцијата е во пораст, постојат позитивни чекори што можеме да ги преземеме за да го намалиме ризикот од појава на оваа болест — особено деменцијата што се појавува пред 65 години. Со редовни средби со блиските, одржување на оптимално ниво на витамин Д, подобрување на физичката сила (особено стисокот на раката) и претпазливо консумирање алкохол, можеме да си обезбедиме повеќе години без деменција и подобар квалитет на живот.

Здравите избори денес, утре можат да значат силен ум и тело. Секој мал чекор кон подобар начин на живот е важен и може да направи голема разлика на долг рок.